Wat is een benchmark en hoe gebruik je deze bij beleggen?
Een benchmark is een referentiepunt waarmee je het rendement en het risico van een portefeuille, fonds of beleggingsstrategie kunt meten. Het fungeert als objectieve maatstaf om te bepalen of je investeringen goed presteren of achterblijven bij de markt. Voor zowel beginnende als ervaren beleggers is het begrijpen en toepassen van benchmarks waardevol voor het evalueren van beleggingssucces.
Wat is een benchmark en hoe gebruik je deze bij beleggen?
Waarom benchmarks gebruiken bij beleggen?
Belangrijkste aandelenbenchmarks in 2025
Hoe kies je de juiste benchmark?
1. Match met je portefeuillesamenstelling
Kernindicatoren bij het vergelijken van prestaties
Praktische tips voor het gebruik van benchmarks
Gebruik meerdere tijdshorizonten
Let op risico-gecorrigeerd rendement
Actuele ontwikkelingen in 2024-2025
Concentratie in Amerikaanse aandelen en AI-gedreven marktprestaties
Waarom benchmarks gebruiken bij beleggen?
Benchmarking stelt je in staat om je rendement te vergelijken met een relevante marktindex. Dit helpt je te beoordelen of je actieve beleggingsstrategie daadwerkelijk meerwaarde oplevert, of dat je beter af zou zijn met een passieve indexbelegging. Zonder benchmark is het moeilijk om objectief te bepalen of een rendement van bijvoorbeeld 8% per jaar goed of slecht is.
Met een benchmark kun je:
Objectief beoordelen of een portefeuille beter of slechter presteert dan de markt
Het rendement van fondsbeheerders en vermogensbeheerders analyseren
Realistische beleggingsdoelen formuleren
Risico en volatiliteit beter begrijpen
Bepalen of actieve strategieën waarde toevoegen boven passieve alternatieven
Gebieden identificeren die voor verbetering vatbaar zijn
Belangrijkste aandelenbenchmarks in 2025
Amerikaanse indices
S&P 500: Deze index volgt de 500 grootste beursgenoteerde Amerikaanse bedrijven en vertegenwoordigt ongeveer 80% van de totale Amerikaanse aandelenmarktkapitalisatie. In 2024 behaalde de S&P 500 een totaalrendement van ongeveer 23,3%, gedreven door de sterke prestaties van technologieaandelen en AI-gerelateerde bedrijven.
Nasdaq Composite: Deze technologie-zware index omvat meer dan 3.000 aandelen die op de Nasdaq-beurs zijn genoteerd. De Nasdaq is bijzonder relevant voor beleggers met exposure naar technologie en innovatieve groeibedrijven.
Dow Jones Industrial Average: Hoewel deze index slechts 30 bedrijven omvat, blijft het een veelgebruikte indicator voor de Amerikaanse economie. De selectie bestaat uit gevestigde blue-chip bedrijven uit verschillende sectoren.
Russell 2000: Deze index volgt 2.000 small-cap aandelen en geeft inzicht in het presteren van kleinere Amerikaanse bedrijven. De Russell 3000 combineert large-, mid- en small-caps en dekt ongeveer 98% van de belegbare Amerikaanse aandelenmarkt.
Wereldwijde indices
MSCI World: Deze index volgt aandelen uit ontwikkelde markten over de hele wereld en omvat meer dan 1.500 bedrijven uit 23 landen.
MSCI ACWI (All Country World Index): Deze index combineert zowel ontwikkelde als opkomende markten en biedt een nog bredere wereldwijde dekking.
Europese indices
AEX (Amsterdam Exchange Index): De belangrijkste Nederlandse benchmark omvat de 25 grootste beursgenoteerde bedrijven op Euronext Amsterdam. Bedrijven als ASML, Shell en ING maken een substantieel deel uit van deze index.
STOXX Europe 600: Deze brede Europese index volgt 600 bedrijven uit 17 Europese landen en biedt een uitgebreide weerspiegeling van de Europese aandelenmarkt.
DAX: De Duitse benchmark volgt de 40 grootste bedrijven aan de Frankfurt Stock Exchange en wordt gezien als een graadmeter voor de Europese economie.
FTSE 100: Deze Britse index volgt de 100 grootste bedrijven aan de London Stock Exchange.
Opkomende markten
MSCI Emerging Markets Index: Deze index volgt aandelen uit opkomende economieën zoals China, India, Brazilië en Zuid-Afrika. In 2024 lag het rendement rond 7-8%, beïnvloed door geopolitieke spanningen en economische uitdagingen in China.
Obligatiebenchmarks
Overheidsobligaties
Voor staatsobligaties gebruiken beleggers vaak regiospecifieke indices:
Nederlandse staatsobligaties: Vaak gevolgd via de Bloomberg Netherlands Government Bond Index
Duitse Bunds: De meest veilige Europese benchmark voor overheidsobligaties
Amerikaanse Treasuries: Gevolgd via de Bloomberg US Treasury Index
Bedrijfsobligaties
Bloomberg U.S. Aggregate Bond Index: De meest gebruikte referentie voor hoogwaardige Amerikaanse obligaties, inclusief staats-, bedrijfs-, hypotheek- en kredietobligaties. Deze index omvat obligaties van hoge kwaliteit en dient als standaard voor veel obligatiebeleggers.
Bloomberg Euro Aggregate Index: Het Europese equivalent, gebruikt door beleggers die zich richten op obligaties in euro's.
iBoxx Euro Corporate Bond Index: Specifiek voor Europese bedrijfsobligaties, gedifferentieerd naar kredietkwaliteit (investment grade en high yield).
In 2024 hebben obligatiebeleggers gezien dat centrale banken zoals de ECB en de Fed hun rentebeleid zijn gaan aanpassen. De ECB verlaagde in december 2024 de depositorente naar 3,00%, wat leidde tot hogere obligatieprijzen voor veel Europese staatsobligaties.
Grondstoffenbenchmarks
Edelmetalen
LBMA Gold Price: De Londense fixingprijs voor goud blijft de wereldwijde standaard. In 2024 bereikte goud recordniveaus boven US$2.600 per troy ounce, gedreven door geopolitieke onzekerheid en aankopen van centrale banken.
Energie
Brent Crude Oil: De benchmark voor Europese olieprijzen. In 2024 schommelde de olieprijs grotendeels tussen US$70-80 per vat, volgens rapporten van de Internationale Energieagentschap (IEA).
Dutch TTF Natural Gas: De belangrijkste Europese benchmark voor aardgasprijzen, die in 2024 relatief stabiel bleef na de extreme volatiliteit van 2022-2023.
Grondstoffenindices
S&P GSCI (Goldman Sachs Commodity Index): Een productie-gewogen index die de prestaties van de grondstoffenindustrie volgt, met een sterke weging in energie.
Bloomberg Commodity Index (BCOM): Brede grondstoffenindex die energie, metalen en landbouwproducten omvat met een meer gebalanceerde weging.
Hoe kies je de juiste benchmark?
1. Match met je portefeuillesamenstelling
De gekozen benchmark moet je werkelijke beleggingen nauwkeurig weerspiegelen qua sector, regio en type aandelen. Als je portefeuille voor 70% uit Europese aandelen bestaat, is de STOXX Europe 600 relevanter dan de S&P 500. Voor Nederlandse beleggers met een focus op binnenlandse aandelen is de AEX vaak de meest passende vergelijking.
2. Geografische afstemming
Let op de geografische spreiding van je beleggingen. Een portefeuille met wereldwijde aandelen kan beter worden vergeleken met de MSCI World Index of MSCI ACWI dan met een regionale index. Voor beleggingen in opkomende markten gebruik je de MSCI Emerging Markets Index als referentiepunt.
3. Marktkapitalisatie
De grootte van bedrijven waarin je belegt moet overeenkomen met je benchmark. Investeer je vooral in Nederlandse mid-caps? Dan is de AMX (Amsterdam Midkap Index) relevanter dan de AEX. Voor small-caps in de VS is de Russell 2000 een betere vergelijking dan de S&P 500. Een small-cap portefeuille moet niet worden vergeleken met een large-cap index.
4. Sectorale weging
Sommige beleggers hebben een sterke focus op specifieke sectoren. Voor technologiebeleggers kan de Nasdaq of de Stoxx Europe 600 Technology index relevanter zijn. Technologie-intensieve portefeuilles kunnen specifieke sectorindices gebruiken voor een nauwkeurigere vergelijking.
5. Valuta-exposure
Vergeet niet het valuta-effect mee te nemen. De S&P 500 presteert mogelijk goed in dollars, maar voor Nederlandse beleggers kan het rendement in euro's flink afwijken door wisselkoersschommelingen. In 2023-2024 versterkte de dollar zich ten opzichte van de euro, wat Amerikaanse aandelen aantrekkelijker maakte voor Europese beleggers. Gebruik steeds dezelfde valuta voor een eerlijke vergelijking.
6. Multi-asset portefeuilles
Voor portefeuilles met meerdere activaklassen wordt vaak een "60/40"-benchmark gebruikt (60% aandelen, 40% obligaties), of een andere verdeling die past bij je risicoprofiel en beleggingsstrategie.
Kernindicatoren bij het vergelijken van prestaties
Bij het analyseren van portefeuilleprestaties ten opzichte van een benchmark zijn verschillende maatstaven nuttig:
Alpha: Het extra rendement boven de benchmark. Een positieve alpha betekent dat je portefeuille beter heeft gepresteerd dan de index na correctie voor risico.
Tracking error: Meet hoe consistent een portefeuille afwijkt van de benchmark. Een lage tracking error betekent dat de portefeuille de benchmark nauw volgt.
Information ratio: Alpha gedeeld door de tracking error; maatstaf voor efficiënt toegevoegde waarde. Een hogere information ratio duidt op betere risico-gecorrigeerde prestaties.
Sharpe ratio: Rendement per eenheid risico. Dit helpt bij het beoordelen of een hoger rendement wel opweegt tegen het extra risico dat je hebt genomen.
Praktische tips voor het gebruik van benchmarks
Vergelijk appels met appels
Een actief beheerd Europees aandelenfonds moet niet worden vergeleken met de S&P 500, maar met de STOXX Europe 600 of een vergelijkbare Europese index. Veel fondsen vermelden zelf hun officiële benchmark in het prospectus. Vergelijk portefeuilles uitsluitend met een relevante benchmark.
Houd rekening met kosten
Bij het vergelijken van je portefeuille met een index moet je rekening houden met transactiekosten, beheerkosten en belastingen. Een index heeft geen transactiekosten, terwijl jij die wel maakt. Een rendement dat 1-2% achterblijft bij de benchmark kan acceptabel zijn als je hogere kosten in je berekening meeneemt.
Gebruik meerdere tijdshorizonten
Beoordeel prestaties over verschillende periodes: 1 jaar, 3 jaar, 5 jaar en 10 jaar. Kortetermijnprestaties kunnen misleidend zijn door marktschommelingen. Een portefeuille die in één jaar achterblijft kan over een langere periode juist beter presteren.
Documenteer je keuze
Leg vast waarom een bepaalde benchmark representatief is voor je portefeuille. Dit helpt bij consistente evaluatie en voorkomt dat je achteraf een gunstigere benchmark kiest.
Let op risico-gecorrigeerd rendement
Een hoger rendement betekent niet automatisch betere prestaties als je meer risico hebt genomen. De Sharpe-ratio helpt bij het beoordelen van rendement in relatie tot risico. Een portefeuille die 10% rendement behaalt met lagere volatiliteit kan beter zijn dan een benchmark die 12% behaalt met extreme schommelingen.
Actuele ontwikkelingen in 2024-2025
Concentratie in Amerikaanse aandelen en AI-gedreven marktprestaties
In 2024 domineerden kunstmatige intelligentie (AI) gerelateerde bedrijven de aandelenmarkten. Bedrijven als Nvidia, Microsoft en ASML profiteerden enorm van de AI-boom. Hierdoor vertegenwoordigen de grootste 10 bedrijven in de S&P 500 een zeer groot deel van de totale indexwaarde (meer dan 35%), wat de index volatieler maakt en strategieën zonder AI-blootstelling kan benadelen.
Renteontwikkelingen en obligatieprestaties
Na jaren van stijgende rentes begonnen centrale banken in 2024 met het verlagen van de rentes. De Europese Centrale Bank verlaagde de depositorente van 4% in juni 2024 naar 3,00% in december 2024. Dalende rentes hebben doorgaans een positief effect op obligatieprijzen, wat leidde tot hogere obligatierendementen voor veel Europese staatsobligaties.
Goud en grondstoffen
Sterke vraag van centrale banken en geopolitieke onzekerheid duwden de goudprijs in 2024 naar recordhoogtes boven US$2.600 per troy ounce. Grondstoffenindices lieten gemengde resultaten zien, afhankelijk van energiecomponenten en de specifieke weging van verschillende grondstoffen.
Regionale verschillen
De Amerikaanse aandelenmarkt presteerde in 2024 aanzienlijk beter dan Europese en Aziatische markten. Dit werd gedreven door sterke economische groei, technologische innovatie en bedrijfswinsten. Chinese aandelen bleven achter door economische vertragingen en regelgevende onzekerheid, ondanks stimuleringsmaatregelen van de Chinese overheid.
ESG en duurzame benchmarks
Duurzaam beleggen blijft groeien, met steeds meer beleggers die kiezen voor ESG-gefilterde indices als benchmark, zoals de MSCI World ESG Leaders Index. Deze varianten worden steeds populairder ondanks controverses rond greenwashing.
Conclusie
Het gebruik van de juiste benchmark is nodig voor het objectief evalueren van je beleggingsprestaties. Door je portefeuille regelmatig te vergelijken met een passende index krijg je inzicht in of je strategie werkt of dat aanpassingen nodig zijn. Een goede benchmark helpt je analyseren of je beleggingsstrategie waarde toevoegt en waar verbeteringen mogelijk zijn.
In het dynamische beleggingsklimaat van 2025, met AI-innovaties, renteveranderingen en geopolitieke ontwikkelingen, blijft benchmarking een waardevol instrument voor elke belegger. Door een passende referentie te kiezen — afgestemd op regio, sector, risico en valuta — kun je beter beoordelen of je op koers ligt om je financiële doelstellingen te bereiken.
Onthoud dat geen enkele benchmark perfect is. De beste aanpak is het combineren van meerdere relevante benchmarks en deze te gebruiken als richtlijn, niet als absolute maatstaf. Uiteindelijk draait succesvol beleggen om het behalen van je persoonlijke financiële doelstellingen, waarbij benchmarks je helpen die voortgang te monitoren en bij te sturen waar nodig.
