Opties en futures zijn derivaten die beleggers gebruiken om te speculeren op koersbewegingen of om posities af te dekken. Hoewel beide instrumenten op het eerste gezicht vergelijkbaar lijken, bestaan er belangrijke verschillen die de werking en het risicoprofiel bepalen. Dit artikel legt de technische aspecten uit met actuele voorbeelden uit de huidige markt.

Samenvatting: Opties versus Futures

Basisprincipes: Rechten versus Verplichtingen

Het belangrijkste verschil tussen opties en futures ligt in de juridische aard van het contract:

Opties:

• De koper heeft het recht (maar niet de plicht) om een onderliggende waarde te kopen (call) of verkopen (put)

• De verkoper heeft de verplichting om te leveren als de koper het recht uitoefent

• De koper betaalt hiervoor een premie aan de verkoper

Futures:

• Zowel koper als verkoper hebben een wederzijdse verplichting

• De koper verplicht zich om de onderliggende waarde te kopen tegen de futureprijs

• De verkoper verplicht zich om de onderliggende waarde te verkopen tegen de futureprijs

• Er wordt een initial margin gestort als onderpand, maar geen premie betaald

Onderliggende Waarden en Typen

Beide instrumenten kunnen gebaseerd zijn op verschillende onderliggende waarden:

Financial Futures/Options:

• Koersindices (zoals AEX, S&P 500, DAX)

• Obligaties en staatsobligaties

• Deposito's en rentecontracten

• Aandelen

• Valuta

Commodity Futures/Options:

• Agrarische producten (graan, koffie, suiker)

• Energie (olie, aardgas, elektriciteit)

• Metalen (goud, zilver, koper)

In dit artikel gebruiken we vooral de AEX indexfuture (FTI) om de concepten te verduidelijken.

Prijsvorming Indexfutures: Actuele Berekening

De prijs van een indexfuture wordt bepaald door de huidige stand van de index, gecorrigeerd voor financieringskosten en dividenden. De formule luidt:

Futureprijs = Indexstand + Rentekosten - Dividenden

Praktijkvoorbeeld: AEX Future December 2025

Situatie per 20 december 2025:

• AEX stand: 950 punten

• ECB depositorente: 2,00% per jaar

• Verwacht dividendrendement AEX: 2,05% per jaar

• Berekening voor future met afloop maart 2026 (3 maanden looptijd)

Stap 1: Bereken contante waarde dividenden

Dividenden worden gedurende de looptijd uitgekeerd, dus we berekenen de contante waarde:

Verwachte dividenden: 950 × 2,05% × (3/12) = 4,87 punten
Contante waarde: 4,87 / (1,02)^0,25 = 4,84 punten

Stap 2: Trek dividenden af van indexstand

950 - 4,84 = 945,16 punten

Stap 3: Bereken financieringskosten

Futureprijs = 945,16 × (1,02)^0,25 = 949,84 punten

De theoretische futureprijs ligt dus rond 949,84 punten, zeer dicht bij de huidige indexstand. Bij een hogere rente of lagere dividenden zou dit verschil groter zijn.

Één-op-één Beweging

Een future beweegt vrijwel exact mee met de onderliggende waarde. Als de AEX stijgt van 950 naar 960 punten (+10 punten), stijgt de future eveneens met ongeveer 10 punten naar 959,84 punten.

Bij opties is dit anders: de beweging hangt af van de delta. Een optie met een delta van 0,50 beweegt slechts met ongeveer €50 wanneer de onderliggende waarde €100 beweegt.

Tijdswaarde: Het Grote Verschil

Opties bestaan uit twee componenten:

1. Intrinsieke waarde: het verschil tussen de uitoefenprijs en de huidige koers (indien positief)

2. Tijdswaarde: de extra waarde die beleggers betalen voor de kans dat de optie meer waard wordt

Voorbeeld: Stel de AEX staat op 950 en een call optie met strike 940 kost €15:

• Intrinsieke waarde: 950 - 940 = €10

• Tijdswaarde: €15 - €10 = €5

Deze tijdswaarde daalt naar nul naarmate de vervaldatum nadert (time decay).

Futures hebben geen tijdswaarde. De waarde bestaat uitsluitend uit de intrinsieke waarde, aangepast voor rente en dividenden. Voor optieverkoop

ers die graag tijdswaarde incasseren, zijn futures daarom minder geschikt.

Volatiliteit Effect

De beweeglijkheid (volatiliteit) van de onderliggende waarde heeft grote invloed op optieprijzen:

• Hogere volatiliteit = hogere optiepremies

• Lagere volatiliteit = lagere optiepremies

Bij futures heeft volatiliteit geen direct effect op de prijs. De futureprijs wordt primair bepaald door de indexstand, rente en dividenden.

Initial Margin en Onderpand

Bij het kopen van een future moet de belegger een initial margin storten. Dit is geen betaling, maar een onderpand dat dient als buffer voor eventuele verliezen.

Vuistregel

Als algemene richtlijn geldt dat de initial margin ongeveer 8-12% van de onderliggende waarde bedraagt. Het exacte percentage hangt af van:

• De volatiliteit van de onderliggende waarde

• Het beleid van de broker

• Marktomstandigheden

Berekening Initial Margin

Voor de AEX future (FTI):

• Onderliggende waarde: €200 × 950 punten = €190.000

• Initial margin (10%): €190.000 × 10% = €19.000

Dit bedrag wordt geblokkeerd op de rekening en krijgt de belegger terug bij het sluiten van de positie.

Dagelijkse Verrekening: Mark-to-Market

Een opvallend verschil met opties is dat futures dagelijks worden verrekend. Winsten en verliezen worden elke dag bijgeschreven of afgeschreven van de margin. Dit heet "mark-to-market" verrekening.

Praktijkvoorbeeld: 5 Dagen Futures Trading

Een belegger koopt 1 AEX future (FTI) met de volgende kenmerken:

• Futureprijs bij opening: 950 punten

• AEX stand bij opening: 950 punten

• Contract size: €200 per punt

• Initial margin gestort: €19.000

Dagelijkse ontwikkeling:

Resultaat:

• Totaal verlies: 950 - 940 = 10 punten × €200 = €2.000 verlies

• Terugontvangen margin: €17.000

• Netto rendement: -€2.000 / €19.000 = -10,5%

Terwijl de AEX slechts 1,05% daalde (van 950 naar 940), verloor de belegger 10,5% van de investering. Dit illustreert het hefboomeffect.

Hefboomwerking: Kansen en Risico's

Het hefboomeffect bij futures kan aanzienlijk zijn:

Rekenvoorbeeld hevige marktbeweging:

• AEX daalt van 950 naar 900 punten (-5,3%)

• Future verlies: 50 punten × €200 = €10.000

• Initial margin: €19.000

• Rendement: -€10.000 / €19.000 = -52,6%

Een relatief bescheiden daling van 5,3% in de index resulteert in een verlies van meer dan 50% van de initial margin. Bij sterkere bewegingen kunnen margin calls volgen, waarbij de broker aanvullend onderpand eist of de positie liquideert.

Factoren die Hefboomeffect Bepalen

Het hefboomeffect wordt groter bij:

1. Lagere rente: minder financieringskosten betekent kleinere margin

2. Hogere dividenden: dit drukt de futureprijs en vereist mogelijk lagere margin

3. Lagere volatiliteit: in stabiele markten stellen beurzen lagere margins vast

Momenteel (december 2025) met een rente van 2,00% en dividendrendement van 2,05% is het hefboomeffect relatief beperkt vergeleken met periodes van extreem lage rentes.

Wanneer Kiezen voor Opties of Futures?

Kies voor opties wanneer:

• Je verwachtingen hebt over de richting EN volatiliteit

• Je het risico wilt beperken tot de betaalde premie

• Je wilt profiteren van tijdswaarde door opties te schrijven

• Je complexe strategieën wilt toepassen (spreads, straddles)

Kies voor futures wanneer:

• Je een duidelijke richtingverwachting hebt

• Je maximaal hefboomeffect wilt

• Je geen verwachtingswaarde wilt betalen

• Je langere termijn posities aanhoudt (lagere kosten per dag)

• Je wilt hedgen tegen valutarisico of prijsfluctuaties

Risicobeheer bij Futures

Gezien het potentieel onbegrensde verlies bij futures zijn strikte risicomanagement regels noodzakelijk:

1. Gebruik stop-loss orders op maximum 2-3% van het account

2. Bewaak margin levels dagelijks

3. Lever nooit meer dan 30-40% van je account via futures

4. Diversifieer over meerdere contracten/sectoren

5. Ken de handelsuren - futures handelen ook buiten reguliere beurstijden

Belasting en Kosten

Transactiekosten:

• Futures hebben lagere transactiekosten per contract dan opties

• Bij dagelijkse verrekening zijn er geen extra kosten

• Margin vereisten kunnen renteopbrengsten beïnvloeden

Belasting in Nederland:

• Winsten uit beide instrumenten vallen in Box 3 (vermogensbelasting)

• Geen dividendbelasting bij indexfutures

• Bij opties op individuele aandelen kan dividendlek optreden

Conclusie

Opties en futures zijn beide krachtige instrumenten met verschillende karakteristieken. Het belangrijkste verschil ligt in de juridische aard: opties bieden rechten, futures verplichten beide partijen. Futures kennen dagelijkse verrekening, geen tijdswaarde, en een potentieel hoger hefboomeffect.

Voor beginnende derivatenbeleggers zijn opties vaak geschikter vanwege het begrensde risico voor kopers. Gevorderde handelaren waarderen futures om de lagere kosten, transparante prijsvorming en hogere hefboom. Welk instrument past, hangt af van ervaring, risicotolerantie en strategie.

Beide instrumenten vereisen diepgaande kennis van de werking, risico's en marktdynamiek. Begin altijd met kleine posities en simulatiehandel voordat je met echt kapitaal handelt in deze geleverde producten.

Bronnen en Verdieping

1. Euronext - AEX Index Futures Contractspecificaties - Geraadpleegd december 2025

2. Investing.com - AEX Futures Real-time Data - Geraadpleegd december 2025

3. ECB Depositorente December 2025 | Raisin - Geraadpleegd december 2025

4. CME Group - Understanding Futures Margins - Geraadpleegd december 2025

5. Interactive Brokers - Futures & Options Margin Requirements - Geraadpleegd december 2025

6. iShares AEX ETF - Dividend Information - Geraadpleegd december 2025

7. De Nederlandsche Bank - Monetair Beleid Juni 2025 - Geraadpleegd december 2025